De prehistorische veenbruggen van Smilde
Dat Smilde langs de Drentsche Hoofdvaart vele bruggen heeft, is bekend. Maar dat er ook prehistorische veenbruggen zijn, weet niet iedereen. Veenbruggen zijn van een andere orde, zelfs van voor onze jaartelling. Nabij de Suermondsweg, de weg van Smilde naar Hooghalen, zijn tijdens vervening en ontginning twee van die prehistorische veenbruggen aangetroffen. Deze circa 2.80 meter brede bruggen van dwars tegen elkaar gelegde stammen waren overgroeid door veen en daardoor geconserveerd en bleven een paar duizend jaar onopgemerkt. In 1998 werd de noordelijke veenbrug gereconstrueerd. In 2013 werd deze gerenoveerd en verlengd.
Zo’n 10.000 jaar geleden, na de laatste ijstijd, werd het hier warmer en natter en ontwikkelden flora en fauna zich sterk. In Drenthe kwam ongeveer 7000 jaar geleden nog nauwelijks hoogveen voor. Alleen in vennetjes en in Zuidoost-Drenthe had zich al wat veen gevormd. Eerder werd nabij de veenbrug al stenen gebruiksmateriaal gevonden van ± 9000 jaar oud.
Knuppelwegen
Rond 6000 jaar geleden ontwikkelde zich hier inmiddels een strook veenmoeras, vanaf het Fochtelooërveen ‘afwaterend’ in zuidoostelijke richting en een strook in oostelijke richting. Meer en meer werd door toenemende veenvorming het leefgebied kleiner. Turfwinning was toen nog niet aan de orde. Om over het vrijwel onbegaanbare veen de andere kant te bereiken, legden onze voorouders die veenbruggen aan, ook wel veenwegen of knuppelwegen genoemd. Ook op andere plaatsen zijn veenbruggen aangetroffen. Niet alleen bij de Suermondsweg, maar ook bij de Friese grens, zoals in 1818 in de venen van Kijmmell, westelijk van de Hoofdvaart en in de buurt van Appelscha (1892).
Herontdekking in 1982
Naar aanleiding van wetenschappelijke publicaties over de veenwegvondsten deden de amateurarcheologen J.G. van der Heide en Jan Bruggink uit Hoogersmilde vanaf 1979 naspeuringen of er nog iets te vinden was. Landbouwer J. Harders van de Molenwijk wist zich de veenweg uit zijn jeugd te herinneren en wees hun de plaats aan. Bij de sloot langs de zandweg, net in het bosje van Harders’ broer, werden in februari 1982 een paar tegen elkaar liggende stammen blootgelegd. Was dit inderdaad de veenweg waarover mr. E. Pelinck in de Nieuwe Drentse Volksalmanak van 1903 schreef? Deze vondst was in augustus 1982 aanleiding voor een verkennend onderzoek door het Drents Museum en het Biologisch Archeologisch Instituut van de Rijks Universiteit Groningen. De veen- en veenwegdeskundige dr. W.A. Casparie publiceerde na zijn onderzoek hierover. Ook werd melding gemaakt van een rond 1930 aangetroffen houten weg door mr. H.G.A Korteweg.
Tot zover een paar fragmenten uit het artikel van Roelof Matien in ‘Levend Verleden’.
voor het hele artikel zie download hieronder.
Uniek samenwerkingsproject
Sinds 2013 biedt Smilde een uniek prehistorische monument, vergelijkbaar met hunebedden, Celtic Fields en grafheuvels, constructies van voor de jaartelling. Die laatste 3 bleven boven het maaiveld wél goed zichtbaar. Helaas zo niet de veenbruggen, die werden opgeslokt in het veen en met de turf of ontginning verdwenen. Zodra je ze na duizenden jaren blootlegt rotten ze weg.
Maar in samenwerking met het Drents Landschap, de gemeente Midden-Drenthe en de Historische Vereniging De Smilde is het gelukt een stukje verloren geschiedenis opnieuw zichtbaar te maken.
Download hier het volledige artikel uit "Levend Verleden
Bekijk hier de foto's van de renovatie"en verlenging
Bekijk hier de foto's van de oplevering
RTV Drenthe Artikel en interview
Opgraving Smilde 1983 (Youtube)
Mijn Streek (Dagblad van het Noorden, 7 februari 2015)
Mijn streek 22 (Youtube) DhvN
